Zelf reflectie klinkt heel wazig, maar eigenlijk is het heel simpel. Je kan het zo groot of zo klein maken als je zelf wil, maar de basis is dat je even stilstaat bij wat je hebt gedaan of dit wenselijk is, en hoe je dit in de toekomst misschien wel anders wil doen.
Met zelfreflectie voorkom je dat je keer naar keer in dezelfde valkuil trapt.
Waarom zelfreflectie je tijd waard is
Het lijkt weer iets nieuws wat je ‘moet’ doen. Gelukkig hoef je niks en kan je het in minder dan een minuut aan je leven toevoegen.
De kosten zijn erg laag, de voordelen daarin tegen zijn erg groot
Patronen bloot leggen
Stel je schrijft elke dag op wat er goed ging en wat er fout ging (en waarom). Wanneer je vier of vijf keer ongeveer hetzelfde opschrijft in een week, dan wordt het helder dat je bepaalde patronen herhaalt. Dit kan waardevol inzicht bieden om iets te veranderen.
Wanneer je ermee in je hoofd blijft zitten, dan is het vaak lastiger om bewust te worden dat iets een patroon is. De gedachte erachter is, dat door zelfreflectie en dingen opschrijven je bewuster gaat leven.
Alles bewuster doen
Ik ben een fel geloven in het principe dat hoe je één iets doet, dat is hoe je (uiteindelijk) alles doet.
Door een klein momentje te pakken op de dag om bewust te zijn over jezelf en je eigen acties, word je dat ook in de rest van je leven.
Een kleine tijdsinvestering geeft je een toename in kwaliteit van elke activiteit die je later op de dag onderneemt.
Het ‘leeg’ maken van je hoofd
Alles waarmee je in je hoofd blijft zitten kan zorgen voor stress. Het stemmetje wat alles doorneemt en mening ergens over heeft laat zich niet altijd leiden.
Dat is vaker het geval met zaken die ‘open’ zijn gebleven. Dit is het geval wanneer je nog ‘iets moet’ of als je ergens een sterke mening over hebt. Op de achtergrond blijft het actief.
Dit effect staat ook wel bekend als het Zeigarnik effect.
Door het uit je hoofd en op papier te zetten, maak je het concept wat in je hoofd zat niet alleen duidelijk, je maakt ook ‘ruimte’. Het begint vaak als een klein beetje afsluiten te voelen, (of in ieder geval het idee dat er voortgang op gemaakt wordt).
Waarom een methode voor zelfreflectie een goed idee is
Om te reflecteren heb je natuurlijk geen methode nodig, Maar het helpt wel.
Het geef je wat structuur, en een ritme zodat je blijft evalueren Zeker als alles lekker loopt, kan je geneigd zijn om het te laten varen. Dat is nou net het gevaar wanneer de dingen werken moet je gas blijven geven op hetgeen wat werkt, en niet verslappen
Daarnaast is een misschien ook fijn om je evaluatie digitaal of op papier te doen door de inzichten op te schrijven.
De ‘wat ging er goed’ methode
Dit is niet de echte naam van de methode, maar dekt wel de lading. Zelf gebruik ik dit format.
Het format is simpel en bestaat uit drie vragen:
Welke drie dingen gingen er goed?
- _
- _
- _
Wat is één iets wat beter kan?
- _
Wat kan ik doen om dat te bereiken?
- _
Deze methode legt de nadruk op wat er goed ging, daarom is er ruim daar drie van in te vullen. De verbeterpunten kan je het beste bij één houden.
Zelfreflectie is niet bedoeld om jezelf de grond in te boren. Wanneer je je alleen richt op de verbeterpunten, dan kan dat effect hebben op je gesteldheid. Het gaat om het vormen van een realistisch zelfbeeld.
Dankbaarheid Reflectie
De dankbaarheid methode is eigenlijk heel simpel. Schrijf drie dingen waar je oprecht dankbaar voor bent. Dit kan zo groot of zo klein zijn als je zelf wil. Je kan hele zinnen opschrijven of alleen steekwoorden, zolang je er echt bij stilstaat.
Het kan zoiets zijn als je gezondheid, je baan, je huis of zelfs voor dat je de kou in het winterseizoen mag ervaren.
Het is heel persoonlijk.
In principe is het niet nodig om het in een schriftje op te schrijven of digitaal in je notities. Het helpt wel. Deze methode kost erg weinig tijd, maar de moeilijkheid is wel dat je niet door de bewegingen heen gaat. De kracht van deze reflectie methode ligt het even erbij stil staan en het echt in je hoofd en lijf te ervaren.’
Wanneer het een ‘moetje’ wordt, dan is het effect een heel stuk minder. Probeer jezelf te overtuigen van het effect door af en toe ook even terug te kijken. Als het goed is, zul je nieuwe uitdagingen terug zien in je reflectie
Het verandert je instelling / mindset
Nu vraag je je af, waarom werkt dit? Het principe is eigenlijk heel simpel. Je kan niet boos en blij tegelijk zijn. Je kan niet gestrest en ontspannen tegelijk zijn. Je kan niet dankbaar en elke willekeurige andere willekeurige negatieve emotie.
Het beste moment voor reflectie
Er zijn twee momenten die het aller beste zijn voor deze oefening: De allereerste gedachte in de morgen en de allerlaatste gedachte voor het slapen.
In de morgen zorgt het ervoor dat alles wat je doet, gelijk met de goede instelling gebeurt. In de avond zorgt het voor een goede nachtrust en een kwalitatieve slaap
Vrije vorm zelfreflectie
Op een blanco pagina kan je alles schrijven wat je wilt. In de vrije vorm reflecteren is dan ook een super handige tool om je gedachtes te organiseren en reacties daarop bloot te leggen.
Het kan echter wel intimiderende zijn, juist omdat je met een lege bladzijde start
Om toch nog wat richting te geven kan je notities maken over volgende onderwerpen
- Inspiratie
- Inzichten
- Welke patronen herken je?
- Wat vond je lastig?
Wat je inspireert je?
Er is schoonheid en inspiratie in alles om je heen. Hoe mooi is het om dit vast te leggen wanneer je er bewust van bent.
Vandaag nog liep ik naar buiten om de bak buiten te zetten en ik werd gegrepen door een heldere nacht met fonkelende sterren. Hoe mooi is dat!
Welk inzicht heb je gehad vandaag?
“Don’t watch the clock; do what it does. Keep going.”
Sam Levenson
Welke inzichten heb je opgedaan? Je kan het zo groot of zo klein maken als je zelf wil.
Hier zie je een voorbeeldje van een inzicht uit mijn eigen Obsidian vault.
Welke patronen werken?
Soms ben je ergens mee bezig, of je doet iets op een net wat andere manier en je komt er ineens achter: “Hey dit werkt best lekker zo”
Dat is het moment om het direct op te schrijven. Je helpt hier niet alleen je zelf mee, door het bewust vast te leggen en bij stil te staan, kan je dit inzicht later ook delen met andere mensen.
Wat vond je lastig?
Er zijn altijd zaken die lastig zijn, patronen doorbreken, dingen anders doen, etc etc.
Wat maakt zo iets lastig? Door het gewoon op te schrijven heb je een begin punt. Vanuit dit begin punt kan je later (of misschien direct) wel inzichten of betere manieren distilleren.
Tips
Deze methode leent zich om digitaal uit te voeren. Persoonlijk, heb ik een notitie veldje gemaakt in mijn dagboek.
Hier hou ik ruimte voor inzichten. Ik annoteer alles met tags, zodat alles minimaal één keer per maand na kan lopen en door kan nemen.
De één zin methode
De voorgaande methodes vragen nog al wat van je. Zeker als je net begint kan dat lastig zijn.
De “één zin” methode is een ideale springplank om te beginnen.
Je doel is simpel, schrijf elke dag één zin.
Het klinkt te simpel om effect te hebben, maar schijn bedriegt. Door elke dag even bewust stil te staan (ook al is het maar één zin), verandert je eigen instelling.
Van reactief ga je naar proactief.
Dit is een basis houding. Het transformeert alles waar je mee bezig bent. De kwaliteit van hoe je aan de slag gaat met al je andere taken zal langzamerhand veranderen.
Waarop reflecteren
Waar kan je dit soort zelfreflectie op toepassen? In principe alles! Zowel je productiviteit op het werk als je prestaties op het gebied van sport.
Het reflecteren kan je op je gemoedstoestand doen (zo simpel als met een smile).
Uiteindelijk is ‘alles kungfu’. Hoe je één iets doet, dat is hoe je alles doet. Misschien niet direct, maar daar beweegt het op termijn wel naartoe. Je hoeft dus niet op alles te reflecteren om verandering te zien in alles wat je doet. Dingen die onbewust waren komen naar boven en aan het licht.
Wat kan je doen na zelfreflectie Inzichten
Het terug blikken op wat goed gaat, is een krachtige tool om je zelfvertrouwen op te bouwen en te blijven doen wat werkt.
Een bepaald inzicht later uitdiepen
Je hoeft natuurlijk niet altijd direct wat te doen met een inzicht. Soms is het niet duidelijk en heeft iets meerdere facetten. Iets hoeft niet altijd in elke situatie waar te zijn. Het kan ook prima zijn, dat het net wat ander zit allemaal.
Schrijf het gewoon op, je kan er later altijd nog wat bij schrijven. Als je een ‘symptoom’ van iets onderliggend bloot legt, dan is het de moeite waard om dat later uit te diepen. Zodra het op papier staat kan je dit ook niet meer vergeten.
Door het reflectieproces, ontstaat er vanzelf nieuwsgierigheid. Dit kan uiteindelijk tot nieuwe inzichten en acties leiden.
Een nieuwe koers inslaan
Reflectie stelt je in staat om het roer beetje bij beetje bij te draaien.
Je kan dit effectief door aan de hand van de herkende patronen iets nieuws te proberen.
Probeer het eens vast te leggen in Tiny Habits. Kleine gewoonte. Een Tiny Habits heeft een beginpunt (anker) en een kleine actie die iedereen kan doen:
Om bijvoorbeeld meer water op een dag te drinken kan je de volgende Tiny Habit proberen:
“Nadat ik ’s ochtend de keuken binnen loop, dan pak ik een glas water en neem één slok'”
Inzichten accepteren
Je kan er bewust voor kiezen om de situatie en de inzichten die je vastleggen zo te laten. Niet met alles kun je (direct) aan de slag en soms geeft bewustwording van iets al veel opluchting.
Je weet dat het speelt en het is uit je hoofd.
Maak het bijhouden van je zelfreflectie dagboek makkelijk
Zoals met alles wat nieuw is kan het in het begin wat onwennig aanvoelen. Soms is het ook makkelijk om iets te vergeten. De dingen die makkelijk te doen zijn., zijn ook makkelijk om niet te doen.
Gelukkig zijn er wel een aantal manieren om het als gewoonte in je leven te slijten.
Maak het toegankelijk
Een dagboekje bijhouden of zelfreflectie wordt een stuk makkelijk naarmate het aantal stappen om het te doen kleiner wordt. Uit het zicht is uit het hard.
Het kan zo simpel zijn als een snelkoppeling op je bureaublad naar het bestand waarin je alles bijhoudt.
Mocht je liever op pen en papier werken, dan kan je het schriftje alvast op je bureau open hebben liggen met een pen ernaast.
Til er niet te zwaar aan
Je hoeft niet elke dag inzichten te hebben die je leven en je wereld veranderen. Soms heb je die en soms niet, maar dat betekent niet dat je niet stil kan staan bij kleine dingen in het leven. Uiteindelijk bestaan de grote dingen, de waardevolle inzichten ook uit kleine bouwblokken.